ইতিহাসবিদসকলৰ উপৰিও কে’বা বছৰ ধৰি দেশত ইতিহাস-বিকৃতিৰ অভিযোগ কৰি আহিছে সাধাৰণ শিক্ষা শিবিৰ, জনসাধাৰণৰ সচেতন অংশয়ো । তথ্যনিষ্ঠ ইতিহাসক দুর্বল কৰা যে এনে বিকৃতিৰ অন্যতম উদ্দেশ্য, সেই বিষয়ে তেওঁলোক একমত । এনে পৰিস্থিতিত ইতিহাসৰ বিকৃতি ৰোধ কৰিবলৈ ‘আর্কাইভ’কেই (তথ্যভাণ্ডাৰ) অধিক গুৰুত্ব দিছে ইতিহাসবিদসকলে ।
এই বিষয়ত সম্প্রতি এক কর্মশালাৰ আয়োজন কৰিছিল পশ্চিমবংগ ইতিহাস সংসদ আৰু যাদৱপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়ে । তাত কেৱল আধুনিক পৰ্যায়ৰ ইতিহাস নহয়, প্রাচীন আৰু মধ্য যুগৰ ইতিহাসৰ ক্ষেত্রতো আর্কাইভ গুৰুত্বপূর্ণ বুলি অভিমত প্রকাশ কৰা হৈছে । ইতিহাসবিদ কুণাল চক্রৱর্তীৰ মতে, প্রাচীন ইতিহাসৰ ক্ষেত্রত পুৰাণৰ আন্ধগলিৰ পৰা ওলাই অহা প্রয়োজন । অৱশ্যে এই কথাও ঠিক যে, পুৰাণ ইতিহাসৰ উপাদান । সেই উপাদান ব্যৱহাৰৰ ক্ষেত্রত সাৱধান হোৱা প্রয়োজন।
তথ্যসূত্রৰ ভাষাও গৱেষকসকলৰ বাবে গুৰুত্বপূর্ণ । ছুলতান বা মোগল যুগৰ ইতিহাস ৰচনাত ফাৰচী বা আৰবি ভাষাৰ সূত্র পাঠৰ ক্ষেত্রত বিশেষ সতর্কতা প্ৰয়োজন বুলি মন্তব্য কৰে ইতিহাসবিদ ছৈয়দ নাদিম আলি ৰেজাভিয়ে । কেৱল সতর্কতাই নহয়, এই কর্মশালাত প্ৰকাশ পাইছে তথ্যভাণ্ডাৰৰ নানা ৰূপৰ কথাও । প্রতিষ্ঠানিক আর্কাইভ বা তথ্যভাণ্ডাৰৰ বাহিৰেও আর্কাইভ থাকিব পাৰে । ইতিহাস ৰচনাত সেই ৰাষ্ট্রীয় বা প্রতিষ্ঠানিক তথ্যভাণ্ডাৰৰ বাহিৰত থকা আর্কাইভ গুৰুত্বপূর্ণ হৈ উঠিব পাৰে ।
ইতিহাসবিদ শেখৰ বন্দ্যোপাধ্যায়ৰ মতে, প্রান্তিক মানুহৰ ইতিহাস ৰচনাৰ ক্ষেত্রত ৰাষ্ট্রীয় তথ্যভাণ্ডাৰৰ সীমাৱদ্ধতা আছে । সেই ক্ষেত্রত ৰাষ্ট্রীয় তথ্যভাণ্ডাৰৰ বাহিৰৰ পৰাই তথ্য লোৱা উচিত । এই প্রসংগ উল্লেখ কৰি, যাদৱপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়ত তেনেকুৱাই এটা তথ্যভাণ্ডাৰ তৈয়াৰ হৈছে ।
যাদৱপুৰৰ বিভিন্ন শিক্ষক আৰু ইতিহাস সংসদৰ সভাপতি অধ্যাপক অৰুণ বন্দ্যোপাধ্যায়, সহ-সভাপতি সুস্নাত দাস, সম্পাদক অধ্যাপক আশিসকুমাৰ দাস প্রমুখ সাম্প্রতিক এই কর্মশালাত উপস্থিত থাকে ।