চাৰিটা মইনা চৰাইৰ বিনিময়ত সুদূৰ চেক গণৰাজ্যৰ পৰা বংশ ৰক্ষাৰ দায়িত্ব লৈ গুৱাহাটীৰ ৰাজ্যিক চিৰিয়াখানালৈ আহিল চাৰিটা দেওহাঁহ । জাতীয় পক্ষী হ’লেও দেওহাঁহৰ সংখ্যা অসমত দ্ৰুতগতিত হ্ৰাস পাইছে । অৰুণাচলতো এইবিধ চৰাই পোৱা যায়; কিন্তু দুয়োখন ৰাজ্যৰ অৰণ্যত দেওহাঁহৰ সংখ্যা হ্ৰাস হৈ আহিছে । ইয়াক লৈ উদ্বিগ্ন হৈ পৰিছে প্ৰকৃতিপ্ৰেমী আৰু বন বিভাগ । বিশ্বৰ আন কোনো ঠাইতে ক’লা শৰীৰ আৰু ক’লা বিন্দুসহ বগা মূৰৰ এইবিধ হাঁহ পাবলৈ নাই ।
ৰাজ্যিক চিৰিয়াখানাৰ বাহিৰে ভাৰতৰ আন কোনো চিৰিয়াখানাতো এই হাঁহ সংৰক্ষণ কৰা হোৱা নাই । প্ৰধানকৈ অসমেই হ’ল এই হাঁহৰ বাসভূমি । অসমৰ চিৰসেউজীয়া গভীৰ অৰণ্যৰ ভিতৰত থকা জান-জুৰি, পিটনি, খাল-বিল আদিত দেওহাঁহ পোৱা যায় । কেৱল অসমতে পোৱা বাবে দেওহাঁহক ৰাজ্যিক চৰাই হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হৈছে । কিন্তু বিগত কে’বা বছৰৰ পৰা চলোৱা জৰীপত এই হাঁহৰ সংখ্যা ৰাজ্যখনত দ্ৰুতগতিত হ্ৰাস হোৱাৰ তথ্য পোহৰলৈ আহিছে । আনকি অৰুণাচলতো পাবলৈ নাই ।
ক্ৰমে দুষ্প্ৰাপ্য হ’বলৈ আৰম্ভ কৰা দেওহাঁহৰ বংশ বৃদ্ধি কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়া বিগত কে’বা বছৰৰ পৰা চলি আহিছে । ইয়াৰ বাবে ২০১৯ত অসম ৰাজ্যিক চিৰিয়াখানাৰ কৃত্ৰিম প্ৰজননৰ এক প্ৰকল্প হাতত লোৱা হয় । এই প্ৰকল্পৰ কাম আৰম্ভ হোৱাৰ সময়ত পোহৰলৈ আহে যে বিশ্বৰ ভিতৰত চেক গণৰাজ্যস্থিত একমাত্ৰ প্ৰাগ চিৰিয়াখানাত দেওহাঁহৰ প্ৰজাতি সংৰক্ষিত হৈ আহিছে । তাৰ পাছতে অসম ৰাজ্যিক চিৰিয়াখানাৰ তদানীন্তন মাণ্ডলিক বন বিষয়া তেজচ মাৰিস্বামীৰ উদ্যোগত প্ৰাগৰ পৰা অসম ৰাজ্যিক চিৰিয়াখানালৈ দেওহাঁহ অনাৰ প্ৰক্ৰিয়া আৰম্ভ হয় । কিন্তু বন্যপ্ৰাণী সৰবৰাহৰ আন্তৰ্জাতিক কঠোৰ নীতি-নিয়ম আৰু তাৰ পাছতে অহা কৰ’না মহামাৰীৰ বিভীষিকা, তলাবন্ধ আদিৰ ফলত গোটেই প্ৰক্ৰিয়াটো স্থবিৰতা আহে ।
শেহতীয়াকৈ আন্তৰ্জাতিক বিমানৰ চলাচল আৰম্ভ হোৱা আৰু বন্যপ্ৰাণী সৰবৰাহৰ নীতি-নিয়মসমূহ সমাপন হোৱাৰ ফলত সুদূৰ চেক গণৰাজ্যৰ পৰা গুৱাহাটীস্থিত ৰাজ্যিক চিৰিয়াখানাত বংশৰক্ষাৰ দায়িত্ব লৈ উপস্থিত হৈছে চাৰিটা দেওহাঁহ । এই হাঁহকেইটাৰ বিনিময়ত অসমে প্ৰাগ চিৰিয়াখানা কৰ্তৃপক্ষক দিবলগীয়া হৈছে অসমৰ আন এক পৰিচয় চাৰিটা মইনা চৰাই । চাহ বাগিচাত কাম কৰা বগা চাহাবে নিজ দেশলৈ উভতি যোৱাৰ সময়ত আকৰ্ষণীয় এইবিধ হাঁহ লগত লৈ গৈছিল । তাৰ ফলত ইউৰোপৰ কোনো কোনো স্থানত দেওহাঁহৰ দৰে হাঁহ এতিয়াও দেখিবলৈ পোৱা যায় ।
ৰাজ্যিক চিৰিয়াখানাৰ মাণ্ডলিক বন বিষয়া অশ্বিনী কুমাৰে জনায় যে সম্প্ৰতি আটাইকেইটা দেওহাঁহক আছুতীয়াকৈ ৰখা হৈছে । তেওঁ কয়, ‘৪৫ দিনীয়া আছুতীয়াকৰণ শেষ হোৱাৰ পাছত দেওহাঁহকেইটাক যি উদ্দেশ্যত অসমলৈ অনা হৈছে তাত ব্যৱহাৰ কৰা হ’ব । অসমে চিৰিয়াখানাত কৃত্ৰিম প্ৰজননৰ পাছত হাঁহবোৰক পুনৰ অৰণ্যৰ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশত মুকলি কৰি দিয়া হ’ব ।’