Dipor Bil :
জীৱশ্ৰেষ্ঠৰ অত্যাচাৰত অস্তিত্বৰ সংকটত ভুগি থকা তথা পক্ষী সংৰক্ষিত অঞ্চলৰূপে খ্যাত গুৱাহাটী মহানগৰীৰ গাতে লাগি থকা প্ৰকৃতিৰ ৰম্যভূমি দীপৰ বিলে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় খ্যাতিসম্পন্ন ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰূপে স্বীকৃতি লাভৰ ২০টা বর্ষ অতিক্ৰম কৰিলে।
দেশী-বিদেশী পক্ষীৰ বিচৰণভূমি দীপৰ বিলে এই স্বীকৃতি লাভৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় নটা বৈশিষ্ট্যৰ ভিতৰত পাঁচটাত উত্তীৰ্ণ হৈ ২০০২ত ‘ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰ’ৰূপে স্বীকৃতি লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। প্ৰকৃতিৰ সৃষ্টি বিশ্বৰ আৰ্দ্ৰভূমিসমূহৰ সংৰক্ষণৰ সজাগতাৰ উদ্দেশ্যে ১৯৭১ৰ দুই ফেব্ৰুৱাৰীত ইৰানৰ ৰামছাৰ চহৰত বিভিন্ন দেশৰ প্ৰতিনিধি তথা প্রকৃতিবিদৰ উপস্থিতিত এখন সন্মিলন অনুষ্ঠিত হৈছিল।
ৰামছাৰ সন্মিলনৰূপে খ্যাত এই সন্মিলনতে বিশ্বজুৰি আৰ্দ্ৰভূমিসমূহৰ সংৰক্ষণৰ আইন প্রণয়ন কৰি পৰ্যায়ক্রমে বিশ্বৰ বিভিন্ন আৰ্দ্ৰভূমিক ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰূপে চিহ্নিত কৰাৰ সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰিছিল। এই সন্মিলন অনুষ্ঠিত হোৱাৰ দিনটোতে প্ৰতিবছৰে বিশ্ব আৰ্দ্ৰভূমি দিৱস পালনৰ প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰি ১৬০খন দেশে এখন চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰিছিল।
দীপৰ বিলে ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰূপে স্বীকৃতি লাভ কৰাৰ ২০টা বৰ্ষ অতিক্ৰম কৰিলে যদিও আজিকোপতি দীপৰ বিলৰ সীমা নিৰ্ধাৰণ নহ’ল। বৰঞ্চ ব্যাপক জল, শব্দ, বায়ু প্ৰদূষণৰ কৰাল গ্ৰাসত পৰা দীপৰ বিলে ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰ স্বীকৃতিৰ হেৰুওৱাৰ উপক্ৰম হৈছে। বিশেষকৈ পক্ষী সংৰক্ষিত অঞ্চলৰূপে খ্যাত তথা ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰূপে স্বীকৃতি লাভ কৰাৰ সময়ত দীপৰ বিলত ২১৯টা প্ৰজাতিৰ দেশী-বিদেশীৰ পক্ষীৰ উপস্থিতি জৰীপত পোহৰলৈ আহিছিল যদিও শেহতীয়া জৰীপত বিলখনত মাথোঁ ৬৬ টা প্ৰজাতিৰ পক্ষীৰ উপস্থিতিহে পোহৰলৈ আহিছে।
তেওঁ কয়, ‘প্রয়োজনীয় নটা বৈশিষ্ট্যৰ ভিতৰত পাঁচটা উত্তীৰ্ণ হৈ ২০০২ত দীপৰ বিলে ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰ স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল। ইয়াৰে প্ৰথম বৈশিষ্ট্যৰূপে দীপৰ বিল প্রাকৃতিকভাৱে চহকী, দ্বিতীয়তে দীপৰ বিলত বিশ্বৰ বিলুপ্তপ্রায় প্ৰজাতিৰ চৰাই পোৱা যায়, য’ত পেলিকান প্ৰজাতিৰ ঢেঁৰা, বৰটোকোলা, কুৰুৱা, ডাঙৰ শেন, হাড়গিলা আদি পক্ষী দীপৰ বিলত উপলব্ধ। চতুৰ্থ বৈশিষ্ট্যটো হৈছে দীপৰ বিলত এদিনতে ১৯ হেজাৰ চৰাইৰ উপস্থিতি পোৱা গৈছিল। সাত আৰু আঠ নম্বৰ বৈশিষ্ট্যৰূপে দীপৰ বিলত ১৯ প্ৰজাতিৰ ৫০ বিধ মাছ পোৱা গৈছিল; যিবিলাকৰ গৰিষ্ঠ সংখ্যকে দীপৰ বিলত প্রাকৃতিকভাৱে প্ৰজনন হৈ লালিত-পালিত হৈছিল।
এনে বৈশিষ্ট্যসমূহৰ বাবেই দীপৰ বিলে ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰূপে স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল; কিন্তু এই বৈশিষ্ট্যসমূহ সম্পূৰ্ণৰূপে হেৰুৱাই পেলাইছে দীপৰ বিলে। আজিলৈকে ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰ সীমা নিৰ্ধাৰণ কৰা নহ’ল। এদিনতে ১৯ হেজাৰ চৰাই গণনা হোৱা দীপৰ বিলত চলিত বৰ্ষৰ প্ৰথমার্ধত এদিনত ১০,২৮৯টা পক্ষীৰ উপস্থিতিহে পোৱা গৈছে। এই সময়ছোৱাত দেশী-বিদেশী পক্ষীয়ে ভৰি থকা দীপৰ বিলত এতিয়া ১৫-১৬ প্রজাতি পক্ষীৰ উপস্থিতিহে পোৱা গৈছে।
ফলত সকলো দিশৰ পৰা দীপৰ বিল সংকুচিত হৈ আহিছে আৰু আজিৰ দিনত যদি জৰীপ হয় নিশ্চিতভাৱে দীপৰ বিলে ৰামছাৰ স্বীকৃতি যে হেৰুৱাই পেলাব সেয়া সুনিশ্চিত।’ দীপৰ বিলৰ সুৰক্ষাৰ বাবে আজিকোপতি কোনোধৰণৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা নহ’ল বুলি সুৰক্ষা মঞ্চৰ সম্পাদকজনে মন্তব্য কৰি বৰঞ্চ বিলখনৰ গাতে ডাম্পিং গ্ৰাউণ্ড স্থাপন কৰি চৰকাৰে জ্বলা জুইত ঘিঁহে ঢালি দিলে বুলি কয়।
তেওঁ পুনৰ কয়, ‘ডাম্পিং গ্রাউণ্ডৰ গেলা-পঁচা সামগ্ৰীয়ে বিলখনৰ পানী প্ৰদূষিত কৰি ইয়াত বসবাস কৰা মৎস্যকুলৰ লগতে পক্ষীৰ জীৱনলৈও ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিলে আৰু বহু মাছ-কাছ ইতিমধ্যে মৃত্যু মুখত পৰিছে। সমান্তৰালভাৱে বিলখনৰ মাজেৰে ৰেলপথ স্থাপন কৰি শব্দ প্ৰদূষণ সৃষ্টি কৰা হ’ল আৰু যি শব্দ প্ৰদূষণৰ বাবে পক্ষীকে ধৰি বণৰীয়া জীৱ-জন্তুৰ বিচৰণত ব্যাঘাত জন্মোৱা হ’ল।
ইতিমধ্যে ৰেলৰ খুন্দাত হাতীকে ধৰি বিভিন্ন জীৱকুলৰ মৃত্যু হৈছে৷ একেদৰে ডাম্পিং গ্রাউণ্ডে সৃষ্টি কৰা বায়ু প্ৰদূষণেও বিলখনলৈ একপ্ৰকাৰ ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিলে। এনে দিশসমূহ চৰকাৰৰ অৱগত যদিও ৰাজ্যৰ একমাত্ৰ ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰখন ৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত আজিকোপতি কোনোধৰণৰ ব্যৱস্থা গ্ৰহণ নকৰিলে।’
উল্লেখ্য যে ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰূপে স্বীকৃতি লাভৰ সময়ত সংশ্লিষ্ট বিভাগে কৰা জৰীপত দীপৰ বিলত ২১৯ প্রজাতি দেশী-বিদেশী পক্ষীৰ উপস্থিতি পোহৰলৈ আহিছিল। সেই সময়ত বিলখনত ৫০টা প্ৰজাতিৰ মাছ, ৩৮টা প্ৰজাতিৰ সৰীসৃপ আৰু উভচৰ প্ৰাণী, ৪৪৮ প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদৰ উপস্থিতি পোৱা গৈছিল। শেহতীয়াকৈ গুৱাহাটী বন্যপ্রাণী সংমণ্ডলৰ উদ্যোগত অসম ৰাজ্যিক জৈৱ-বৈচিত্র্য পৰিষদ আৰু কেইটামান স্বেচ্ছাসেৱী সংগঠনে চলোৱা পক্ষীৰ জৰীপত দীপৰ বিলৰ পৰা দেশী-বিদেশী পৰিভ্ৰমী চৰাই অস্বাভাৱিকভাৱে হ্রাস পোৱাৰ তথ্য পোহৰলৈ আহিছে।
‘বাৰ্ড লাইফ ইণ্টাৰনেচনেলে’অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ চৰাই সংৰক্ষিত অঞ্চলৰূপে চিহ্নিত কৰা দীপৰ বিলৰ শেহতীয়া জৰীপত মাথোঁ ৬৬ প্রজাতিৰ চৰাইৰ উপস্থিতিহে ধৰা পৰিছে। ১৫৩ বিধ পক্ষীয়ে দীপৰ বিল এৰা তথ্য জৰীপত পোহৰলৈ আহিছিল। সমান্তৰালভাৱে ৰামছাৰ ক্ষেত্ৰৰূপে স্বীকৃতি লাভ কৰাৰ সময়ত দীপৰ বিলৰ মুঠ মাটিকালি চাৰি হেজাৰ হেক্টৰ আছিল যদিও ২০টা বছৰে সীমা নিৰ্ধাৰণ নকৰাৰ ফলত এই মাটিকালি আজিৰ দিনত নাই বুলি সুৰক্ষা মঞ্চৰ সম্পাদক কলিতাই সদৰী কৰি বিলখন সুৰক্ষা কৰিবলৈ সকলো আগবাঢ়ি নাহিলে, এতিয়া যি আছে সেয়াও সময়ৰ গতিত বিলীন হৈ যাব বুলি মন্তব্য কৰে।