হয়তো আৰু বেছি দিন নাই, যেতিয়া প্লাষ্টিকৰ বটলৰ পৰাই প্ৰস্তুত কৰা হ’ব সুগন্ধি ভেনিলা ! আইস্ক্ৰিমো তৈয়াৰ কৰা হ’ব ।
নষ্ট কৰা বা ৰূপান্তৰ কৰা অসম্ভৱ হোৱাৰ বাবে প্লাষ্টিক প্ৰদূষণৰ যি সমস্যাই সকলোকে চিন্তিত কৰি আহিছে । এই চিন্তাৰ পৰা মুক্তি পোৱাৰ পথ প্ৰদৰ্শন কৰিছে সাম্প্ৰতিক এক আৱিষ্কাৰে । যিয়ে কম খৰচতে বৰ্জ্য প্লাষ্টিকক ৰূপান্তৰ কৰিব মানুহৰ অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয় দ্ৰব্য ভেনিলিনত । যি খাদ্য, প্ৰসাধন, ঔষধ, গৃহ আৰু আচবাব পৰিষ্কাৰ কৰা সামগ্ৰী আৰু বিভিন্ন ভেষজনাশক (হাৰ্বিছাইড্) তৈয়াৰ কৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় উপাদান ।
বৰ্জ্য প্লাষ্টিকক এইদৰে বহু কম খৰচত পৰিৱেশৰ পৰা সমাপ্ত কৰি দিব পৰা যাব । ফলত পুখুৰী, নদী, সাগৰ-মহাসাগৰত প্লাষ্টিকৰ আৱৰ্জনাক লৈ বিশ্বৰ সৰ্বত্ৰত যি উদ্বেগৰ সৃষ্টি হৈ আহিছে, এই আৱিষ্কাৰে আগন্তুক সময়ত ইয়াৰ পৰা মুক্তি পোৱাৰ পথ প্ৰশস্ত কৰিব বুলি মত প্ৰকাশ কৰে বিশেষজ্ঞসকলে ।
এডিনবৰা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ বিজ্ঞানীসকলৰ গৱেষণাপত্ৰখন প্ৰকাশিত হৈছে আন্তৰ্জাতিক বিজ্ঞান গৱেষণা পত্ৰিকা ‘গ্ৰীণ কেমিষ্ট্ৰি’ত । বৰ্জ্য প্লাষ্টিকক এনেদৰে মানুহৰ কাৰ্যত ব্যৱহৃত পদাৰ্থত ৰূপান্তৰ কৰি পৰিৱেশৰ বিষ কম কৰিবৰ বাবে গৱেষকসকলে ব্যৱহাৰ কৰিছে এক বিশেষ ধৰণৰ বেক্টেৰিয়া । যাৰ নাম ‘ই ক’লি’ ।
তেওঁলোকে প্ৰথমে লক্ষ্য কৰে যে, এই বেক্টেৰিয়াৰ জিনত কিছু সালসলনি কৰি ইয়াক অধিক শক্তিশালী কৰিলে, ই ক’লিয়ে সহজেই বতাহৰ পৰা বৰ্জ্য প্লাষ্টিকৰ বিষ শোষণ কৰিব পাৰে ।
ইয়াৰ পূৰ্বে অন্যান্য গৱেষণাত পোৱা গৈছিল, প্লাষ্টিক ক্ষয় হৈ দীৰ্ঘসময়ৰ পাছত টেৰেফথেলিক এচিদত ৰূপান্তৰিত হয় । এই এচিদ বিষাক্ত । ফলত ই পানী আৰু পৰিৱেশৰ বাবে অধিক বিপজ্জনক হৈ উঠে ।
ইমান দিনে, এই টেৰিফথেলিক এচিদক মানুহৰ ব্যৱহাৰযোগ্য কোনো পদাৰ্থত ৰূপান্তৰিত কৰিব নোৱাৰাৰ বাবেই প্লাষ্টিক প্ৰদূষণ অত্যন্ত চিন্তাৰ বিষয় হৈ থিয় দিছিল । গৱেষকসকলে জনাইছে, সম্প্ৰতি বিশ্বত প্ৰতি মিনিটত ১০ লাখ প্লাষ্টিকৰ বটল বিক্ৰী হয় । ইয়াৰ মাত্ৰ ১৪ শতাংশহে আধুনিক প্ৰযুক্তিৰ দ্বাৰা পুনৰ্ব্যৱহাৰ কৰা সম্ভৱ । সেই পুনৰ্ব্যৱহাৰযোগ্য প্লাষ্টিক ব্যৱহাৰ কৰা হয় বস্ত্ৰ আৰু কাৰ্পেট নিৰ্মাণ উদ্যোগত ।
ভাৰতক এই প্ৰদূষণৰ পৰা মুক্ত কৰিবৰ বাবে সম্প্ৰতি ‘ইণ্ডিয়া প্লাষ্টিক চেলেঞ্জ – হেকাথন ২০২১’ নামে এক কাৰ্যসূচী ঘোষণা কৰিছে কেন্দ্ৰীয় পৰিৱেশ মন্ত্ৰী প্ৰকাশ জাভেড়কৰে । প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে জনায়, তেওঁৰ চৰকাৰৰ লক্ষ্য ২০২২ৰ ভিতৰত ভাৰতক ছিংগল ইউজ, অৰ্থাৎ এবাৰ ব্যৱহাৰযোগ্য প্লাষ্টিকৰ পৰা মুক্ত কৰিব লাগিব । ৪০ মাইক্ৰ’নৰ কম ঘনত্বৰ প্লাষ্টিকৰ বেগ তৈয়াৰ কৰাসকলৰ বিৰুদ্ধে শাস্তিমূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰাৰ নিৰ্দেশ দিয়া হৈছে । কেন্দ্ৰীয় প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণ পৰিষদৰ হিচাপ অনুযায়ী, দেশত প্ৰতিদিনে গড়ে প্ৰায় ২৬,০০০ টন প্লাষ্টিক উৎপাদন হয় । ইয়াৰ ভিতৰত প্ৰায় ১০,০০০ টনেই সংগৃহীত নহয় ।
এই উদ্বেগজনক পৰিস্থিতিত এই গৱেষণাই ভিন্ন মাত্ৰা লাভ কৰিছে । গৱেষকসকলে দেখে যে, ই ক’লি বেক্টেৰিয়াই ৩৭ ডিগ্ৰী চেলচিয়াছ তাপমাত্ৰাত এদিনত বিষাক্ত টেৰেফথেলিক এচিদক সুগন্ধি ভেনিলিনত পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰে । এইটো ভেনিলাৰ প্ৰধান উপাদান । বিশ্বত মূলতঃ কয়লা বা খনিজ তেলৰ দৰে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা লাভ কৰা ৰাসায়নিক দ্ৰৱ্যৰ পৰা ভেনিলা প্ৰস্তুত কৰা হয় । প্ৰয়োজনৰ তুলনাত যি খুবেই অপ্ৰতুল । কিন্তু জীৱাশ্ম ইন্ধনেই সম্প্ৰতি গভীৰ উদ্বেগৰ কাৰণ হৈ পৰিছে সভ্যতাৰ । ইয়াৰ ব্যৱহাৰো বন্ধ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে ।