Decline in India- Bangladesh relations:
সন্ত্রাসবাদীক পৃষ্ঠপোষকতা কৰা পাকিস্তানৰ পাছত সম্প্রতি বাংলাদেশৰ স’তেও ভাৰতৰ সম্পৰ্কৰ অৱনতি ঘটিছে। বাংলাদেশত তৈয়াৰী সাজপাৰৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ফলমূললৈকে বহু সামগ্ৰীৰ স্থল বন্দৰৰে ভাৰতত প্ৰৱেশত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিছে নৰেন্দ্ৰ মোদী চৰকাৰে। উল্লেখ্য যে স্থল বন্দৰ হৈছে চৰকাৰীভাৱে নিৰ্ধাৰিত আন্তর্জাতিক সীমান্তৰ এক নির্দিষ্ট স্থান, যি স্থানবে সংশ্লিষ্ট দেশ দুখনৰ মানুহে আহ-যাহ কৰিব পাৰে আৰু বয়বস্তু আমদানি-ৰপ্তানি কৰিব পাৰে।
সম্প্রতি ভাৰত চৰকাৰে দেশৰ অধিকাংশ স্থল বন্দৰেৰে বাংলাদেশী সামগ্রীৰ আমদানি নিষিদ্ধ কৰিছে। উল্লেখ্য যে ড° মহম্মদ ইউনুছ নেতৃত্বাধীন বাংলাদেশৰ অনিৰ্বাচিত অন্তৱর্তী চৰকাৰে মুকলিকৈ চীন প্রীতি প্ৰদৰ্শন কৰি ভাৰতবিৰোধী স্থিতি লৈ আহিছে। কেন্দ্রীয় বাণিজ্য মন্ত্রণালয়ে কালি জাৰি কৰা এক নির্দেশৰ জৰিয়তে বাংলাদেশত তৈয়াৰী পোছাক, ফলমূল, সূতা, কাঠৰ আচবাব, স্থল বন্দৰৰে ভাৰতত প্ৰৱেশত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছে। অৱশ্যে কলকাতা আৰু মুম্বাই বন্দৰ বাংলাদেশী সামগ্ৰীৰ প্ৰৱেশৰ বাবে মুকলি ৰাখিছে ভাৰত চৰকাৰে।
স্বাভাৱিকতে ভাৰত চৰকাৰে জাৰি কৰা এই নির্দেশে বাংলাদেশৰ স’তে বাণিজ্যিক সম্পর্কত প্রভাৱ পেলোৱাটো নিশ্চিত। ইয়াৰ দ্বাৰা বাংলাদেশো প্ৰচুৰ ক্ষতিগ্রস্ত হ’ব বুলি একাংশ বিশেষজ্ঞই মন্তব্য কৰিছে। এই সম্পর্কত গ্ল’বেল ট্রেড ৰিচাৰ্ছ ইনিচিয়েটিভ (জিটিআৰআই) শীৰ্ষক সংস্থাই প্রকাশ কৰা এক প্রতিবেদন অনুসৰি ভাৰতে আৰোপ কৰা এই নিষেধাজ্ঞাৰ ফলত বাংলাদেশৰ ৰপ্তানি ৪২ শতাংশ ক্ষতিগ্রস্ত হ’ব। উল্লেখ্য যে বাংলাদেশে ভাৰতৰ মাজেৰে নেপাল, ভূটান আদি দেশলৈ প্ৰেৰণ কৰে। ভাৰত চৰকাৰে আৰোপ কৰা শেহতীয়া নিষেধাজ্ঞাৰ ফলত দেশখনে ভাৰতৰ মাজেৰে কোনো সামগ্রী আন দেশলৈও ৰপ্তানি কৰিব নোৱাৰিব। ইয়াৰ পূৰ্বে ভাৰতৰ বিমানকোঠ ব্যৱহাৰ কৰি বাংলাদেশে বিভিন্ন দেশলৈ সামগ্রী ৰপ্তানি কৰাত ভাৰত চৰকাৰে নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰে।
শেহতীয়াভাৱে বাণিজ্য মন্ত্রণালয়ে জাৰি কৰা নির্দেশটোত কোৱা হয়, ‘মুম্বাই আৰু কলকাতা বন্দৰক বাদ দি ভাৰতৰ কোনো বন্দৰৰে বাংলাদেশে সাজপাৰ (ৰেডিমেড পোছাক), ফলমূল, ফলৰ স্বাদযুক্ত কার্বনেটেড পানীয়, কেক, চিছ, মিঠাই, তুলা, সূতা, প্লাষ্টিকৰ সামগ্ৰী আৰু কাঠৰ আচবাব ৰপ্তানি কৰিব নোৱাৰিব। এই নিষেধাজ্ঞা অসম, মেঘালয়, ত্ৰিপুৰা বা মিজোৰামৰ স্থল বন্দৰ (শুল্ক কেন্দ্ৰ) ৰ ক্ষেত্রতো প্রযোজ্য হৈছে। উত্তৰ-পূবৰ পশ্চিমবংগৰ চাংৰাবান্ধা আৰু ফুলবাৰী বন্দৰৰেও বাংলাদেশী সামগ্ৰী ভাৰতলৈ প্ৰেৰণ কৰিব নোৱাৰিব।’ অসমৰ মুখ্যমন্ত্রী ড:হিমন্ত বিশ্ব শর্মায়ো আজি কয় যে উত্তৰ-পূবৰ স্থল বন্দৰসমূহেৰেও বাংলাদেশী সামগ্ৰী ৰপ্তানিত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰা হৈছে বুলি সদৰী কৰে।
আনহাতে, জিটিআৰআই তথ্য অনুসৰি, এই স্থল বন্দৰসমূহৰে বাংলাদেশৰ পৰা ভাৰতলৈ বার্ষিক চাৰে ছহেজাৰ কোটিৰো অধিক টকাৰ সামগ্রী আমদানি হয়। লক্ষ্যণীয়ভাৱে কেন্দ্রীয় বাণিজ্য মন্ত্রণালয়ে আৰোপ কৰা এই নিষেধাজ্ঞা বাংলাদেশৰ পৰা অহা মাছ, ঘৰুৱা ৰন্ধন গেছ (এলপিজি), খোৱাতেল আৰু চূণশিলৰ ক্ষেত্ৰত প্রযোজ্য নহয়। তৎসত্ত্বেও এই নিষেধাজ্ঞাই বাংলাদেশৰ অৰ্থনীতিত মাধমাৰ শোধোৱাটো নিশ্চিত হৈছে। কাৰণ বাংলাদেশত উৎপাদিত সাজপাৰকে ধৰি ফলমূল, তেল, সূতা আদি বিশ্বৰ বিভিন্ন দেশলৈ ভাৰতৰ মাজেৰে যায়। শ্বেইখ হাছিনা শাসনত থকাৰ কালছোৱাত ভাৰত-বাংলাদেশৰ মাজত গঢ় লোৱা মধুৰ সম্পৰ্কৰ অৱনতি আৰম্ভ হয় ড: ইউনুছৰ নেতৃত্বত অনির্বাচিত অন্তৱৰ্তী চৰকাৰ ক্ষমতালৈ অহাৰ পাছৰে পৰা।
দেশখনত হিন্দুকে ধৰি সংখ্যালঘু লোকসকল নির্যাতনৰ বলি হোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত ভাৰত চৰকাৰে উদ্বেগ প্রকাশ কৰাত ক্ষোভ প্রকাশ কৰি আহিছে ড: ইউনুছ চৰকাৰে। শেহতীয়াভাৱে বাংলাদেশ চৰকাৰে প্ৰাক্তন প্রধানমন্ত্রী হাছিনা নেতৃত্বাধীন আৱামী লীগ নির্বাচনত অৱতীৰ্ণ হোৱাত নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰাক লৈও ভাৰত চৰকাৰে উদ্বেগ প্রকাশ কৰে। ইয়াক লৈও বাংলাদেশ চৰকাৰ ক্ষুব্ধ হয়। অৱশ্যে ইয়াৰ পূৰ্বৰে পৰা ড: ইউনুছে চীনৰ সুচিন্তক বুলি জাহিৰ কৰি আহিছে। আনকি যোৱা মাৰ্চত চীন ভ্ৰমণৰ সময়ত তেওঁ ভাৰতৰ উত্তৰ-পূবৰ ৰাজ্যকেইখন সম্পর্কেও বিতর্কিত মন্তব্য কৰে। তদুপৰি তেওঁৰ এজন ঘনিষ্ঠই অলপতে মন্তব্য কৰে যে ভাৰত-পাকিস্তানৰ মাজত যুদ্ধ হ’লে বাংলাদেশে উত্তৰ-পূব দখল কৰা উচিত।
